1. Tư duy thiết kế là gì?
Tư duy thiết kế hay còn được gọi tên bằng tiếng Anh Design thinking là một khái niệm bắt nguồn từ phương Tây và cũng là một phương pháp tư duy đã được dạy, học và thực hành từ lâu tại nhiều nước. Tuy mới được áp dụng một cách bài bản tại Việt Nam xong phương pháp tư duy này cũng đã thể hiện được lợi thế và sự hữu ích của nó. Tư duy thiết kế hiểu một cách đơn giản đó là một bộ khung tư duy giúp chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề.
Vấn đề đó có thể là sản xuất sản phẩm thông thường hay tạo ra sản phẩm dịch vụ hoặc lớn hơn là thiết kế chính cuộc đời của mỗi người. Cấu trúc của tư duy thiết kế này giúp cung cấp các phương pháp để phát triển các giải pháp đáp ứng được nhu cầu mà vấn đề cần được thiết kế đặt ra. Nói cách khác, tư duy thiết kế sẽ giúp mỗi chúng ta tạo ra một tương lai tốt hơn.
2. Lợi ích của tư duy thiết kế
Việc áp dụng tư duy thiết kế vào đời sống, kinh doanh sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho người dùng.
- Giúp bạn có cái nhìn vấn đề đúng đắn theo nhiều góc độ khác nhau
- Cho phép đi sâu vào một vấn đề và xác định nguyên nhân gốc rễ của chúng.
- Khuyến khích đổi mới tư duy và giải quyết vấn đề theo cách sáng tạo và khoa học.
- Cho kết quả thử nghiệm cuối cùng phù hợp, đáp ứng được các mục tiêu và yêu cầu của khách hàng.
- Mang đến nhiều trải nghiệm hữu ích cho người dùng ứng dụng vào thực tế
- Cung cấp cho bạn nhiều kiến thức bổ ích, hấp dẫn tạo điều kiện phát triển và hoàn thiện tư duy hơn.
3. Đặc điểm của tư duy thiết kế
Quy trình tư duy thiết kế chung đều dựa theo nguyên tắc giống nhau, dưới đây là mô hình 5 bước tư duy thiết kế được áp dụng nhiều nhất.
Bước 1: Đồng cảm
Đây là giai đoạn nghiên cứu nhu cầu người dùng để có được sự hiểu biết và đồng cảm chung giúp bạn gạt bỏ được những giả định riêng về thế giới. Và từ đó có cái nhìn sâu sắc nhất về khách hàng và mong mỏi của họ đối với sản phẩm/ dịch vụ của bạn.
Bước 2: Xác định
Khi đã có ý tưởng cụ thể thông tin người dùng, thì bạn sẽ phân tích các quan sát của mình và tổng hợp chúng lại để xác định vấn đề cốt lõi cần quan tâm. Xây dựng chân dung khách hàng chi tiết sẽ giúp bước tiếp theo đơn giản và đúng mục tiêu hơn.
Bước 3: Tạo ý tưởng
Bắt đầu tiến hành xây dựng ý tưởng dựa vào thông tin thu thập được ở 2 giai đoạn đầu tiên sẽ giúp bạn suy nghĩ thấu đáo, tìm kiếm các phương pháp, giải pháp thay thế sáng tạo cho vấn đề mà khách hàng quan tâm. Lúc này kỹ năng brainstorming được phát huy tác dụng cao nhất.
Bước 4: Thử nghiệm
Mục đích của giai đoạn thử nghiệm là xác định đâu là giải pháp tốt nhất để bạn có thể giải quyết vấn đề cụ thể. Bạn sẽ cho ra mắt một số phiên bản dịch vụ thử nghiệm để đánh giá hiệu quả của ý tưởng đề xuất đó ổn hay không. Tùy vào từng trường hợp mà quá trình thử nghiệm có thể diễn ra thực thế hoặc phác thảo trên giấy.
Bước 5: Kiểm tra
Đây là bước cuối cùng quan trọng nhất trong tư duy thiết kế để kiểm tra các mẫu thử nghiệm ở trên. Kết quả đánh giá mẫu này sẽ được sử dụng để xác định lại một hoặc nhiều vấn đề nảy sinh tiếp theo. Bạn có thể lặp lại các bước trước, thay đổi và cải tiến thêm để cho ra phiên bản hoàn hảo nhất về thiết kế.
4. Tư duy thiết kế khiến bạn “Think Outside The Box”
Tư duy thiết kế có thể giúp mọi người thực hiện tư duy đột phá hoặc độc lập. Những người sử dụng phương pháp này:
- Cố gắng phát triển những cách suy nghĩ mới — luôn luôn không tuân theo các phương pháp giải quyết vấn đề phổ biến hoặc phổ biến hơn.
- Có ý định cải tiến sản phẩm, dịch vụ và quy trình . Họ tìm cách phân tích và hiểu cách người dùng tương tác với sản phẩm để điều tra các điều kiện hoạt động của họ.
- Đặt câu hỏi quan trọng và thách thức các giả định .Một yếu tố của tư duy out-the-box / out-of-the-box là làm sai lệch các giả định trước đó — tức là, làm cho nó có thể chứng minh được liệu chúng có hợp lệ hay không. Khi bạn đặt câu hỏi và điều tra các điều kiện của một vấn đề, quá trình tạo giải pháp sẽ giúp bạn đưa ra những ý tưởng phản ánh những hạn chế và khía cạnh thực sự của vấn đề cụ thể đó.
Như bạn có thể thấy, tư duy thiết kế cung cấp cho chúng ta một phương tiện để suy nghĩ bên ngoài và cũng đào sâu hơn vào việc giải quyết vấn đề . Nó giúp chúng tôi thực hiện loại nghiên cứu phù hợp, tạo nguyên mẫu và thử nghiệm các sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi để tìm ra những cách mới để đáp ứng nhu cầu của người dùng.
5. Tư duy thiết kế dành cho mọi người
Có bao nhiêu người tham gia vào quá trình thiết kế khi tổ chức của bạn quyết định tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ mới? Các nhóm xây dựng sản phẩm thường bao gồm những người từ nhiều bộ phận khác nhau. Vì lý do này, có thể khó phát triển, phân loại và sắp xếp các ý tưởng và giải pháp cho các vấn đề bạn cố gắng giải quyết. Một cách bạn có thể giữ cho dự án đi đúng hướng và sắp xếp các ý tưởng cốt lõi là sử dụng phương pháp tư duy thiết kế — và mọi người đều có thể tham gia vào việc đó!
Tim Brown, Giám đốc điều hành của tổ chức nổi tiếng sự đổi mới và công ty thiết kế IDEO, nhấn mạnh điều này trong cuốn sách Change by Design thành công của ông khi ông nói rằng các kỹ thuật và chiến lược tư duy thiết kế thuộc về mọi cấp độ của một doanh nghiệp . Tư duy thiết kế không chỉ dành cho các nhà thiết kế mà còn dành cho những nhân viên sáng tạo, những người làm nghề tự do và các nhà lãnh đạo, những người luôn tìm cách truyền nó vào mọi cấp độ của một tổ chức. Việc áp dụng rộng rãi tư duy thiết kế này sẽ thúc đẩy việc tạo ra các sản phẩm và dịch vụ thay thế cho cả doanh nghiệp và xã hội.
6. Tư duy thiết kế có khía cạnh khoa học
Tư duy thiết kế vừa là một nghệ thuật vừa là một khoa học. Nó kết hợp các cuộc điều tra vào các yếu tố không rõ ràng của vấn đề với nghiên cứu phân tích và hợp lý — nói cách khác là khía cạnh khoa học. Sự kết hợp kỳ diệu này tiết lộ các thông số chưa từng biết trước đây và giúp khám phá các chiến lược thay thế dẫn đến các giải pháp thực sự sáng tạo.
Các hoạt động khoa học phân tích cách người dùng tương tác với sản phẩm và điều tra các điều kiện hoạt động của họ. Chúng bao gồm các nhiệm vụ:
- Nghiên cứu nhu cầu của người dùng.
- Kinh nghiệm từ các dự án trước.
- Xem xét các điều kiện hiện tại và tương lai cụ thể đối với sản phẩm.
- Kiểm tra các thông số của bài toán.
- Kiểm tra ứng dụng thực tế của các giải pháp vấn đề thay thế
Khi bạn đi đến một số giải pháp tiềm năng, quá trình lựa chọn sau đó được củng cố bởi tính hợp lý. Là một nhà thiết kế, bạn được khuyến khích phân tích và làm sai lệch các giải pháp này để đi đến phương án khả dụng tốt nhất cho từng vấn đề hoặc trở ngại được xác định trong các giai đoạn của quá trình thiết kế.
7. Kết luận
Tư duy thiết kế là một quá trình lặp đi lặp lại phi tuyến tính bao gồm 5 giai đoạn: 1. Đồng cảm, 2. Xác định, 3. Ý tưởng, 4. Nguyên mẫu và 5. Kiểm tra. Bạn có thể thực hiện các giai đoạn song song, lặp lại chúng và quay trở lại giai đoạn trước đó tại bất kỳ thời điểm nào trong quá trình — bạn không cần phải làm theo thứ tự.
Đó là một quá trình mà phải tham gia một chút sâu hơn vào giải quyết vấn đề, bạn phải tìm cách hiểu người dùng của bạn, giả định thách thức và các vấn đề được xác định lại . Quá trình tư duy thiết kế có cả khía cạnh khoa học và nghệ thuật, vì nó yêu cầu chúng ta hiểu và thách thức các kiểu suy nghĩ tự nhiên, hạn chế của chúng ta và tạo ra các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề mà người dùng của chúng ta gặp phải.
Tư duy thiết kế về bản chất là một cách tiếp cận giải quyết vấn đề với mục đích cải tiến sản phẩm . Nó giúp bạn đánh giá và phân tích các khía cạnh đã biết của một vấn đề và xác định các yếu tố ngoại vi hoặc mơ hồ hơn góp phần vào các điều kiện của một vấn đề. Điều này trái ngược với một cách tiếp cận khoa học hơn trong đó các khía cạnh cụ thể và đã biết được thử nghiệm để đi đến giải pháp.
Bản chất lặp đi lặp lại và định hướng lý tưởng của tư duy thiết kế có nghĩa là chúng ta liên tục đặt câu hỏi và tiếp thu kiến thức trong suốt quá trình . Điều này giúp chúng tôi xác định lại một vấn đề để chúng tôi có thể xác định các chiến lược và giải pháp thay thế không rõ ràng ngay lập tức với mức độ hiểu biết ban đầu của chúng tôi. Tư duy thiết kế thường được gọi là tư duy bên ngoài, khi các nhà thiết kế cố gắng phát triển những cách tư duy mới không tuân theo các phương pháp giải quyết vấn đề nổi trội hoặc phổ biến hơn — giống như các nghệ sĩ thường làm.
Quá trình tư duy thiết kế ngày càng trở nên phổ biến trong vài thập kỷ qua bởi vì nó là chìa khóa thành công của nhiều tổ chức toàn cầu nổi tiếng . Tư duy bên ngoài này hiện được giảng dạy tại các trường đại học hàng đầu trên thế giới và được khuyến khích ở mọi cấp độ kinh doanh.